حامد شایگان؛ بازار: بورس استانبول با اوج گرفتن تنش در خاورمیانه و موضع گیری ظاهری اردوغان علیه اسرائیل منجر شد که بورس استانبول افتی ۵ درصدی داشته باشد و بعد از آن مسئولان تصمیم به تعطیلی آن گرفتند، این موضوع منجر به استقبال سرمایه گذاران از اقدام دولت ترکیه شده است و حتی بسیاری از سرمایه گذاران ایرانی بعد از اینکه روز شنبه بورس ایران با افتی ۵۰ هزار واحدی حمایت ۲۰۰۰ هزار واحدی را شکست خواستار اقدامی مشابه از سوی دولت ایران شدند.

اما عشقی رئیس سازمان بورس تاکید دارد که شورای عالی بورس باید در این زمینه تصمیم گیری کند و از آنجایی که وعده حمایت ۶ هزار میلیارد تومانی صندوق توسعه ملی از بورس تا پایان سال داد به نظر می رسد چنین سیاستی جزو برنامه های این سازمان نیست و البته در اوج تعطیلی موقت بورس برای کاهش التهابات و ترس سهامداران شدند اما هرگز این مسئله برای برگزاری جلسه هم جدی نشد.

این نخستین بار نیست که بورس استانبول تحت تاثیر نوسانات تعطیل می شود، در سال ۱۴۰۰ بورس استانبول بعد از تصمیم دولت برای کاهش نرخ بهره بانکی دچار افت شد و معاملات خود را متوقف کرد تا سهامداران آسیب نبینند

باید توجه داشت که این نخستین بار نیست که بورس استانبول تحت تاثیر نوسانات تعطیل می شود، در سال ۱۴۰۰ بورس استانبول بعد از تصمیم دولت برای کاهش نرخ بهره بانکی دچار افت شد و معاملات خود را متوقف کرد تا سهامداران آسیب نبینند.

بحران سقوط بورس در سال ۹۹ بسیاری از فعالان بازار سرمایه خواستار تعطیل بورس شدند اما رییس وقت سازمان بورس موافقت نکرد.

تعطیلی بورس در شرایط بحرانی

تعطیلی بورس در شرایط بحرانی از آنجایی حائز اهمیت است که مانع از تشکیل صف های فروش ناشی از هیجان بازار می شود. به عبارت دیگر از ۶۰ میلیون کد بورسی که در ایران فعال هستند بیش از نیمی از آنها سرمایه گذاران کوتاه مدتی هستند که بخش عمده ای از آنها هیچگونه آموزشی ندیده اند، به همین دلیل با هرگونه هیجانی وارد صف های فروش و خرید می شوند. از طرف دیگر اطلاعات غلط و مغرضانه کانال های تلگرامی هم به جو بازار دامن می زند تا عده ای بیشتری پای صف های فروش بروند.

بنابراین سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان متولی بورس باید سیاست هایی که از سرمایه مردم حمایت می کند را به اجرا درآورد و از طرف دیگر منجر به جلوگیری از بروز التهاب در بازارهای همچون طلا و دلار شود که اثر مستقیم بر اقتصاد و معیشت مردم دارد.

در حال حاضر حدود ۵ هزار شرکت خارجی در چرخه اقتصادی این کشور به ‌طور فعال مشارکت دارند و نزدیک به ۵۰۰ شرکت در بورس استانبول فعال شده اند و این به معنای استقبال خارجی ها از بورس استانبول بوده در شرایطی که شرط سرمایه گذاری در این بازار مشارکت ۵۰۰ میلیون دلاری است

این روزها توسط بسیاری از کانال های تلگرامی سیگنال شده و حتی وزیر اقتصاد هم بر این موضوع صحه گذاشته که عده ای از خارج نشینان با دادن تارگت های خاص برای قیمت دلار در سال آینده به دنبال تشدید التهاب بازار ارز و همچنین جهت دادن به رفتار کارآفرینان و … است، به همین دلیل در چنین شرایطی جلوگیری از افزایش التهاب در بازار بورس یک وظیفه ملی در راستای سیاست های کلان و توسعه ای است که نقدینگی سرگردان مردمی در بخش های تولیدی بکار گرفته شود.

بورس استانبول هم اکنون دارای بازار ملی، بازار ملی ثانویه، بازار اقتصاد جدید، بازار ETF، بازار شرکت ‌های تحت نظر و مراقبت، بازار عمده فروشی، بازار کوپن حق تقدم‌ و بازار بین المللی است که در سال ۱۹۹۷، با پذیرش اوراق قرضه بین ‌المللی منتشره توسط «نایب رئیس خزانه ‌داری» جهت داد و ستد در خارج از کشور، «بازار اوراق قرضه و اسناد بین‌المللی» کار خود را شروع کرد.

براساس ظرفیت های موجود در اقتصاد ترکیه در حال حاضر حدود ۵ هزار شرکت خارجی در چرخه اقتصادی این کشور به ‌طور فعال مشارکت دارند و نزدیک به ۵۰۰ شرکت در بورس استانبول فعال شده اند و این به معنای استقبال خارجی ها از بورس استانبول بوده در شرایطی که شرط سرمایه گذاری در این بازار مشارکت ۵۰۰ میلیون دلاری است.

در حال حاضر بخش بانکداری ترکیه در سال‌ های اخیر و همراه اصلاحات اقتصادی، پیشرفت قابل توجهی داشته تا اقتصاد ترکیه به سمت آزادی پولی و مالی بیشتری حرکت کند و از طرف دیگر خود بانک‌ ها نیز در زمینه ساختارهای سازمانی و کیفیت خدمات تغییرات مهمی را به نمایش گذارند، به همین دلیل ارزش برخی از بانک های ترکیه سهم قابل توجهی از ارزش بازار ۳۵۰ میلیارد دلاری بورس استانبول دارد.

دلایل حضور سرمایه گذاران خارجی در بورس استانبول

همین ظرفیت ها منجر شده حضور سرمایه گذاران خارجی در بورس استانبول تقویت شود و دولت این کشور هم برای جذاب نگه داشتن بورس همواره سیاست هایی بکار می گیرد که خارجی های بیشتری وارد سرمایه گذاری بورس استانبول شوند و در مقابل ایران سیاست هایی را اجرا می کند که سرمایه گذاران داخلی از معاملات در بورس ناامید شوند.

در حال حاضر برخی مسئولان مالی ترکیه مدعی هستند که بورس استانبول در منطقه رقیبی ندارد و با تبدیل شدن استانبول به مرکز مالی بین المللی در حد فاصل لندن – توکیو و اصلاح ساختار بورس، موقعیت بسیار برتری را در منطقه به دست خواهد آورد. بنابراین آنها اقداماتی انجام می دهند که بورس استانبول را از هیجانات دور کنند.

زمانی که سرمایه گذاران در بورس ایران حس قربانی دارند در حالی که سهامداران کشورهای دیگر در جایگاه سرمایه گذار تقدیر و حامی می شوند عملا کارکرد بورس ایران بسیار متفاوت از بورس های بین المللی خواهد بود

تفاوت سهامداری در استانبول با بورس بازی در تهران، ناشی از سیاست های دولت است، زیرا بسیاری از سرمایه گذاران در ایران سال ۹۹ تجربه کاهش ارزش سهامداران تا ۷۰ درصد هم تجربه کردند و حتی ارزش بورس تهران از ۴۲۷ میلیارد دلار به حدود ۲۲۰ میلیارد دلار رسید و این موضوع در نتیجه عدم ورود متولی بورس برای حمایت از بازار در شرایط بحرانی است و تا زمانی که سرمایه گذاران در بورس ایران حس قربانی دارند در حالی که سهامداران کشورهای دیگر در جایگاه سرمایه گذار تقدیر و حامی می شوند عملا کارکرد بورس ایران بسیار متفاوت از بورس های بین المللی خواهد بود.