بحران نیروی کار جای اشتغال‌زایی را گرفت/ پای دلالان قمی به بیمه بیکاری هم باز شد+عکس خبری
کمبود نیروی انسانی به ویژه نیروی متخصص به چالشی مهم برای واحدهای اقتصادی منطقه ویژه سلفچگان تبدیل و مانع راه‌اندازی خط تولید جدید در کارخانه‌ها شده است، چالشی که راهکارهای رفع آن در نشست تخصصی «پلکان» با حضور جمعی از کارآفرینان و مسئولان استان قم مورد بررسی قرار گرفته است.
کارواشتغال به گزارش خبرگزاری فارس از قم، نشست بررسی چالش‌ها و راهکارهای مدیریت منابع انسانی در بنگاه‌های اقتصادی با محوریت صنایع مستقر در منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان در قالب سلسله نشست‌های تخصصی پلکان به همت انجمن مراکز مشاوره کارآفرینی با همکاری منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان پنجشنبه شب در سالن امام جواد(ع) استانداری برگزار شد.
در ابتدای این نشست عباس منصورنژاد رئیس انجمن مراکز مشاوره کارآفرینی استان قم با اشاره به چالش منابع انسانی در بخش‌های خصوصی و دولتی اظهار کرد: این انجمن تلاش می‌کند تا با برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی به منظور هم‌فکری با کارآفرینان مشکلات واحدهای اقتصادی را دنبال کند که در این نشست چالش منابع انسانی مورد توجه است.
وحید وزیری‌راد مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم در ابتدای این جلسه با بیان اینکه سرمایه اجتماعی ابعاد مختلف از جمله همکاری و تعاون را دربر می‌گیرد، اظهار کرد: امروز بخش‌های مختلف به ویژه دستگاه‌های دولتی در حوزه سرمایه اجتماعی جایگاه مطلوبی ندارند و باید به مقوله‌های موجود در این حوزه به صورت ویژه پرداخته شود.
وی از علم منابع انسانی به‌عنوان علم اداره کردن توانمندی‌های دیگران یاد کرد و افزود: زمانی که استعداد نیرو را نشناسیم در بهره‌مندی مطلوب از نیرو با مشکل روبرو خواهیم بود.
وزیری‌راد تحمیل اراده افراد به نیروی انسانی را اصلی‌ترین چالش پیش‌روی مجموعه‌های دولتی و غیردولتی نام برد و گفت: سقف متعالی اخلاق، عرف و فرهنگ را کنار گذاشته و بی‌توجه به سطح میانی عقلانیت هستیم و فقط دم از قانون می‌زنیم درحالی که این قانون را خود ما تعیین کرده‌ایم و متأسفانه قانون را هم به خوبی اجرا نمی‌کنیم بلکه اراده خود را به نیروها و مجموعه تحمیل می‌کنیم و نتیجه این عملکرد، خروج نیروها و از دست رفتن نخبگان است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم تصریح کرد: امروز در هنگام مشاهده اشتباه یک نیرو از عناوین بی‌فرهنگی و بی‌اخلاقی استفاده نمی‌شود و فقط بر عنوان بی‌قانونی تاکید داریم و این چالش اصلی ماست که منجر به مشکلات متعدد می‌شود.
وی اظهار کرد: امروزه میانگین تقاضای بیمه بیکاری به سن ۲۳ سال رسیده است و بنده در اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مقطعی شاهد پرداخت حقوق بیمه بیکاری به بیش از ۵ هزار نفر بوده‌ام که این آمار امروز بسیار کاهش یافته است.
*دلال‌ها به بیمه بیکاری هم ورود کردند/ تلاش کارچاق‌کن‌ها برای بیکاری کارگران
وزیری‌راد ادامه داد: متاسفانه امروز شاهد این هستیم که برخی از افراد کارچاق‌کن و دلال وارد عرصه بیمه بیکاری شده‌اند، این افراد از کارگران هزینه‌های میلیونی دریافت می‌کنند تا به بهانه‌های مختلف برای آنان بیمه بیکاری بگیرند و گاهی هم از خلاهای قانونی استفاده می‌کنند که عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور را برای یک کارگر خاص بگیرند.
وی با بیان اینکه خلاهای قانونی بستری را برای بیکار کردن افراد و پرداخت بیمه بیکاری به آنان فراهم کرده است، گفت: برخی از کارفرمایان نیز با اصرارهای غلط خود به دنبال این هستند که برخی از نیروها را شامل بیمه بیکاری کنند درحالی‌که این افراد به تبعات این اقدام‌شان توجهی ندارند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم با تاکید بر اینکه امروز نیروی انسانی مورد نیاز برای کارخانه‌ها و تولیدکنندگان در کشور وجود دارد، عنوان کرد: متاسفانه عوامل مختلف موجب شده است که در برخی از مجموعه‌های خصوصی به ویژه در سلفچگان با مشکل نیروی انسانی مواجه باشند.
*سه هزار و ۵۰۰ نفر که مستمری بیکاری می‌گرفتند به کارخانه‌ها برگشتند
وی خاطرنشان کرد: با تلاش‌های انجام شده در اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ۱۰ ماه گذشته بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ نیرو که شرایط کار کردن داشتند از لیست دریافت بیمه بیکاری حذف شده و برای فعالیت مجدد به کارخانه‌ها معرفی شدند.
وزیری‌راد تصریح کرد: در کمیسیونی که برای پرداخت بیمه بیکاری به افراد تصمیم گرفته می‌شود، نماینده کارگر به دنبال حمایت از کارگر است، نماینده کارفرما هم با لابی‌هایی که انجام می‌شود به کارگر رأی می‌دهد، نماینده مرکز بهداشت هم اندازه‌گیری ریاضی می‌کند و در نهایت نتیجه، موجب لطمه به حوزه منابع انسانی می‌شود.
وی ادامه داد: در یکی از کارخانه‌ها که پیچ و مهره صنعت را تامین می‌کند، فردی به دنبال دریافت بیمه بیکاری بود درحالی‌که این فرد در جایگاهی کار می‌گیرد که اگر او نبود کل کارخانه به تعطیلی می‌کشید.
*بیش از ۹۴ درصد از پرونده‌های سخت و زیان‌آور را در قم رد کرده‌ایم
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم خاطرنشان کرد: در ۱۰ ماه گذشته درخواست‌های بسیاری داشتیم تا شغل افراد در گروه مشاغل سخت و زیان‌آور قرار گیرد اما ۹۴.۷ درصد از پرونده‌ها را رد کرده‌ایم.
وزیری‌راد با بیان اینکه نتیجه اشتباهات سلسله‌وار این می‌شود که صندوق‌های تامین اجتماعی به بنگاه داری می‌افتند، گفت: بحران سال ۱۴۰۵ نداشتن منابع لازم برای پرداخت حقوق و مستمری به بازنشستگان و بیمه بیکاری بگیران است.
وی خاطرنشان کرد: ما باید به دنبال تثبیت وضع موجود و حفط نیروی انسانی باشیم و در این راستا از عوامل بازدارنده نیروی انسانی در کارخانه‌ها جلوگیری و پیشگیری کنیم.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم تصریح کرد: انحراف وام‌های اشتغال‌زایی یکی دیگر از چالش‌های پیش رو است چراکه افراد این وام‌ها را دریافت و برای خرج‌های دیگر خود هزینه می‌کنند بعد به دنبال کار می‌روند.
در ادامه این جلسه میثم رنجبریان عضو هیأت مدیره و معاون صنایع و امور گمرکی منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان طی سخنانی عنوان کرد: این منطقه ویژه با ۱۱۶ کارخانه در حال فعالیت است که این کارخانه‌ها در رسته‌های مختلف شیمی، فلزی، کانی، غیرفلزی، پتروشیمی و صنایع نساجی خروجی دارند.
*اشتغال مستقیم و غیر مستقیم ۶ هزار و ۸۸۸ نیروی کار در منطقه ویژه سلفچگان
وی ادامه داد: دو هزار و ۸۸۸ نیرو به صورت مستقیم، ۶ هزار نیرو به صورت غیرمستقیم و ۱۰۰ نفر از اتباع در این منطقه فعالیت دارند و چالش منابع انسانی بیشتر از هر موضوع دیگری برای این منطقه مهم و کمبود نیرو در حوزه نیروهای تخصصی مشکل‌ساز شده است.
رنجبریان عدم توانایی مجموعه‌ها در حفظ نیروی تخصصی را دیگر مشکل کارخانه‌های سلفچگان دانست و گفت: برخی از شرکت‌ها نیروهای کار را بیمه نمی‌کنند و از نیرو سفته‌های سنگین دریافت می‌کنند که همه این‌ها نشانه سواستفاده از قوانین مناطق ویژه است درحالی‌که قوانین این منطقه با هدف پیشبرد بهتر کار واحدهای صنعتی نوشته شده است.
وی شرایط نامتوازن حقوق و دستمزد با توجه به تورم بالای کشور را از عوامل کاهش انگیزه نیروها برشمرد و تصریح کرد: نیروهای کار با تخصص بالا وارد کارخانه‌ها می‌شوند اما حقوق‌های زیر ۱۰ میلیون تومان موجب نارضایتی آنان می‌شود چراکه این افراد فقط در بازار دلالی به راحتی می‌توانند از این‌ها حقوق‌ها بیشتر درآمد داشته باشند.
رنجبریان گفت: مشکل دیگر این است که ورودی‌های دانشگاه‌ها کاهش یافته است چراکه افراد به ویژه آقایان دیگر تمایل به کارهای تخصصی و زیر دست کارفرما کار کردن ندارند، برخی از مشکلات باید در سطح ملی رفع کرد اما برخی دیگر را در سطح استانی هم می‌توانیم رفع کنیم.
رنجبریان با بیان اینکه برای منابع انسانی ۱۴ فرآیند مختلف تعریف شده است، گفت: متاسفانه در واحدهای اقتصادی به این فرآیندها کمتر توجه شده است چراکه واحدها برای منابع انسانی برنامه‌ریزی مطلوبی ندارند.
مجید ایرانشاهی استاد دانشگاه و از کارشناسان حوزه مدیریت منابع انسانی به‌عنوان دیگر سخنران این نشست، با تاکید بر اینکه نگاه ما نسبت به مسئله منابع انسانی دچار چالش شده است، اظهار کرد: قوانین حوزه کار به شدت دارای ایراد و نیازمند اصلاح است و ما باید به نیروی کار به عنوان یک انسان نگاه کنیم و حقوق او را محترم شماریم.
وی از نگهداشت، انگیزش، آموزش و توسعه به‌عنوان وظایف مختلف بخش منابع انسانی نام برد و گفت: امروز متاسفانه ما از نیروهای بخش منابع انسانی فقط انتظار پرداخت حقوق، قردادنویسی و هماهنگی‌های نیروها را داریم درحالی‌که این بخش وظایف بسیار فراتری دارد.
*نگاه مجموعه‌های دولتی و غیردولتی به حوزه منابع انسانی نیازمند تغییر است
وی با بیان اینکه واحدهای صنفی و صنعتی ما هنوز نگاه درستی به موضوع منابع انسانی ندارند، گفت: کشورهای مختلف توسعه یافته با مشکلات منابع انسانی روبرو هستند که بهره‌مندی از تجربه آنان نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
ایرانشاهی فرهنگ کار در ایران دارای ایراد است، تصریح کرد: باید از ظرفیت‌های مختلف به ویژه رسانه برای اصلاح این فرهنگ استفاده شود تا افراد به جای کارهای کاذب و دلالی به سمت کارهای سالم و مولد هدایت شوند.
وی با طرح این سوال که کدام مورد از واحدهای صنعتی سلفچگان واحد تخصصی منابع انسانی دارند؟، گفت: انسان‌ها انسان هستند و ما نباید آن‌ها را منبع و سرمایه بدانیم و برای رسیدن به این هدف نیازمند بهره‌گیری از نیروی متخصص حوزه منابع انسانی در واحدهای اقتصادی هستیم.
این کارشناس حوزه منابع انسانی با تاکید بر مشکلات موجود در تعیین و اعلام حقوق کارگر و همچنین تعیین هزینه بیمه از سوی تامین اجتماعی گفت: مشکل اساسی ما این است که واحدهای تولیدی و صنفی را از نظر حقوق و دستمزد یکسان می‌دانیم وقتی مبلغی اعلام می‌شود برای همه الزام‌آور است درحالی‌که برابر دانستن یک کارگر در یک فروشگاه در درون شهر با یک کارگر کارخانه در خارج از شهر اشتباه است.
وی از بی‌توجهی واحدهای اقتصادی به برند کارفرمایی به‌عنوان منشأ برخی از مشکلات در حوزه منابع انسانی یاد کرد و گفت: برخی از مجموعه‌های اقتصادی در کشور فعال هستند که به یک برند تبدیل شده‌اند و نیروی کار برای کار کردن در این مجموعه می‌جنگد.
ایرانشاهی بر لزوم طراحی سیستم حقوق و دستمزد و داشتن نگاه حرفه‌ای نسبت به حوزه منابع انسانی تاکید کرد و افزود: امروزه در سطح جهان این موضوع مطرح می‌شود که واحد منابع انسانی شریک تجاری مجموعه است اما در ایران شریک مجموعه‌ها را واحد مالی می‌دانیم.
همچنین، مدیر یکی از کارخانه‌های منطقه ویژه سلفچگان با بیان اینکه حاضریم هزینه اسکان و تردد نیروی کار را تامین و بیش از حقوق کار به نیروها پرداخت کنیم، گفت: متاسفانه نیروی انسانی مورد نیاز در منطقه ویژه سلفچگان وجود ندارد.
یکی دیگر از تولیدکنندگان حاضر در این جلسه از نبود نیروهای متخصص در این منطقه به‌عنوان یک چالش مهم یاد کرد و گفت: کمبود نیرو به حدی است که برخی از کارخانه‌ها نیروهای متخصص کارخانه‌ها دیگر را دادن امتیازهای مادی به سمت خود جذب می‌کنند.
* ۶۷ درصد دانشجویان استان قم در حوزه علوم انسانی تحصیل می‌کنند
سیده زهرا میرعبدالحسینی سرپرست سازمان فنی و حرفه‌ای استان قم با بیان اینکه نیروی انسانی لازم برای کارخانه‌ها در استان قم وجود دارد، عنوان کرد: وقتی نگاهی به آمارهای مرتبط با دانشگاهیان می‌کنیم، متوجه می‌شویم که از نظر آمار دانشجویان نسبت به جمعیت استان، ما جایگاه هفتم را در کشور داریم و از هر هزار نفر قمی، ۴۸ نفر دانشجو هستند که فقط هفت نفر از این دانشجویان در حوزه‌های تخصصی مهندسی و مرتبط با صنعت تحصیل می‌کنند.
وی ادامه داد: در مجموع ۶۷ درصد از دانشجویان استان قم در حوزه علوم انسانی تحصیل می‌کنند که نشان از کمبود منابع انسانی تخصصی در حوزه‌های غیر علوم انسانی است.
*راننده تاکسی اینترنتی دو برابر یک کارگر کارخانه حقوق می‌گیرد
میرعبدالحسینی از کاهش سطح تخصص دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد به‌عنوان دیگر چالش منابع انسانی نام برد و گفت: مهم‌ترین موضوع در حوزه حفظ و جذب نیروی انسانی درآمد است چراکه یک جوان ترجیح می‌دهد در مشاغل کاذب کار کند و مثلا با استفاده از تاکسی‌های اینترنتی در ماه ۲۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد اما در کارخانه کار نکند.
وی ادامه داد: نیروی کار به کارخانه می‌آید اما به زودی از کار جدا می‌شود چراکه ما با نگاه به نیازهای مهم نیروی انسانی، تعلق به کار را برای افراد ایجاد نکردیم که بیایند و ماندگار شوند ما باید نیاز بالاتری را مورد توجه قرار دهیم
میرعبدالحسینی با بیان اینکه نیروی کار امروزه برای کار کردن در کارخانه فولاد یا ماندن در این کارخانه می‌جنگد، مطرح کرد: مجموعه‌های صنعتی و خصوصی باید برای حفظ نیروی انسانی از مشوق‌های مادی بهره گیرند.
وی خاطرنشان کرد: سازمان فنی و حرفه‌ای استان قم برای افزایش مهارت افراد در حین تحصیل، بعد از تحصیل و در حین اشتغال دوره‌های مختلفی را درنظر گرفته است، کارخانه‌هایی که مشکل نیروی ساده ندارند و به دنبال نیروی متخصص هستند می‌توانند نیروهای ساده را در کارگاه‌های آموزشی ثبتنام کنند و بعد از کارگاه به عنوان یک متخصص از او بهره گیرند.
میرعبدالحسینی افزود: مجموعه‌های خصوصی باید تخصص‌های مورد نیاز خود را به ما اعلام کنیم تا ما متناسب با نیاز آن‌ها کارگاه‌های آموزشی را برگزار و افراد موفق در این کارگاه‌ها را به بازار کار معرفی کنیم.
*خط تولید یکی از واحدهای اقتصادی استان به علت نبود نیرو درحال تعطیلی است
در ادامه این نشست مصاحبی رئیس انجمن مراکز کاریابی استان قم از وجود برخی از محدودیت‌ها برای جذب نیروی کار گلایه کرد و گفت: برخی معیارها جذب نیروی کار را با مشکل روبرو کرده است که یکی از آن‌ها تعیین سقف سنی ۳۵ سال است، برخی از افراد هم معافیت پزشکی گرفته‌اند درحالی‌که برای فعالیت در کارخانه‌ها هیچ مشکل جسمی ندارند اما این معافیت پزشکی مانع از فعالیت آنان در کارخانه‌ها می‌شود.
وی با بیان اینکه هزار فرصت شغلی داریم که نیروی مورد نیاز برای آن را نداریم، گفت: یک واحد اقتصادی داریم که صبحانه، ناهار و شام می‌دهد و بیمه آن هم در گروه مشاغل سخت و زیان‌آور است اما بخشی از خط تولید این واحد درحال تعطیلی است چراکه نیرو ندارد.
سعید پهلوانی مسئول واحد کار منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان با اشاره به اینکه برای تامین نیروی کار کارخانه‌ها تمام توان خود را بکار گرفته‌ایم، تصریح کرد: شرکت‌ها باید درخواست‌های خود را به ما اعلام کنند تا ما نیروی مورد نیاز را برای آنان تامین کنیم، هر چند موضوع حمایت از نیروی انسانی و تلاش برای ماندگاری نیرو اهمیت بسیاری دارد.
*فاصله مکانی سلفچگان تا قم از عوامل تاثیرگذار در کمبود نیروی کار است
یکی از تولیدکنندگان حاضر در این نشست، با اشاره به فاصله ۴۵ کیلومتری منطقه ویژه سلفچگان تا قم و مشکل رفت و آمد کارگران، شهرک‌سازی و تامین مسکن نیروی کار را راهکاری رفع چالش مطرح کرد و گفت: اگر دولت زمین‌های مورد نیاز را در اختیار ما قرار دهد آمادگی داریم تا برای نیروی کار خود مسکن تامین کنیم تا در نزدیکی محل کار خود زندگی کند اما تحقق این هدف نیازمند بسترسازی و تامین زیرساخت‌های مورد نیاز یک منطقه مسکونی توسط دولت است.
در ادامه این نشست یکی از مسئولان منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان از ساخت ۵۲۴ واحد مسکونی برای نیروی کار مورد نیاز این منطقه یاد کرد و گفت: این آمادگی وجود دارد تا در شهر سلفچگان مسکن‌های مورد نیاز با مشارکت واحدهای تولیدی ساخته شود.
همچنین، بهرامیان مسئول مرکز علمی کاربردی منطقه ویژه سلفچگان با تاکید بر اینکه مدیران و مسئولان شرکت‌ها و کارخانه‌ها باید اهمیت بیشتری به آموزش نیروی انسانی دهند، گفت: برخی از مجموعه‌ها برای افزایش مهارت نیروی خود حاضر نیستند در روز دو ساعت زودتر نیرو را رها کنند.
در پایان این نشست سید مهدی قریشی معاون توسعه مدیریت و منابع استانداری قم طی سخنانی اظهار کرد: این جلسه برای شنیدن نظرات و صحبت‌های تخصصی مدیران شرکت‌ها و مسئولان کارخانه‌ها در مورد وضعیت منابع انسانی است و این نظرات در کارگروه‌ها و کمیسیون‌های تخصصی مطرح و تصمیم‌های اجرایی مورد نیاز گرفته می‌شود.
وی از منابع انسانی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های مهم مجموعه‌های دولتی و غیردولتی نام برد و گفت: بیشترین هزینه‌های مالی در هر مجموعه‌ای به منابع انسانی اختصاص دارد، در دولت ۹۵ درصد بودجه هزینه‌ای صرف نیروی انسانی می‌شود و همین منابع انسانی تیغه دولبه موفقیت و شکست یک مجموعه است که می تواند سازمان را به موفقیت برساند یا سازمان را دچار شکست کند.
قریشی با بیان اینکه چالش‌های نیروی انسانی پساکرونا در سال ۹۹ مورد بررسی قرار گرفته است، گفت: این موضوع پیش‌بینی شده بود که بعد از کرونا دیگر بحران اشتغال نداریم بلکه بحران نیروی انسانی داریم.
*مهاجرت‌های شغلی به قم افزایش یافته است
وی ادامه داد: بیشتر شهرستان‌های کشور ۷۰ تا ۸۰ هزار جمعیت دارند اما شهرهایی همانند قم محدود هستند که دارای جمعیت میلیونی باشند، طی سال‌های اخیر ۱۶۰ هزار نفر به جمعیت قم اضافه شده است و ما هر چقدر در این استان برای اشتغال‌زایی تلاش می‌کنیم در حقیقت برای مردم استان‌های مجاور تلاش می‌کنیم چراکه شاهد افزایش مهاجرت‌های شغلی از دیگر استان‌ها به قم هستیم که این موضوع تبعات اجتماعی و فرهنگی مختلفی نیز به دنیال دارد.
قریشی با بیان اینکه امروز بحران اشتغال به بحران نیروی انسانی تبدیل شده است، تصریح کرد: پژوهشی در این حوزه ندیده‌ام که چالش‌ها را مکتوب کند و بیشتر پژوهش‌ها جامع، کامل و منطبق با شرایط امروز قم نیست چراکه قم در شرایطی ویژه است و مسائل این شهر باید به صورت ویژه دیده شود.
وی از ثبتنام بیش از ۸۰ هزار نفر برای طرح نهضت ملی مسکن در قم یاد کرد و گفت: درصدی از این جمعیت افرادی هستند که در شکوهیه و سلفچگان اشتغال دارند و ما متأسفانه به دنبال توسعه شهر سلفچگان نیستیم درحالی که این هدف هم می‌تواند محقق شود و صنایع می‌توانند به توسعه شهر کمک کنند.
قریشی با بیان اینکه شهرک‌سازی در قم با مشکل تامین زیرساخت روبر است، گفت: نمی‌توان شهرک جدید درنظر گرفت اما می‌توان در شهرهایی همانند سلفچگان که زیرساخت‌ها موجود و جمعیت کم است شاهد افزایش واحدهای مسکونی باشیم.
وی از تحصیل بیش از ۶۰ درصد دانشجوهای استان قم در حوزه علوم انسانی یاد و بر لزوم ارتباط میان صنعت و دانشگاه تاکید کرد و گفت: قرارگاه عملیاتی را در استان قم شکل داده‌ایم تا ارتباط میان صنعت و دانشگاه را رقم بزنیم و باز هم تاکید می‌کنیم که افزایش دانشگاه علمی و کاربردی درست نیست و باید نیازهای موجود را در دانشگاه‌های موجود دنبال کنیم.
قریشی با تاکید بر اینکه متاسفانه برخی از افراد جامعه فقط به دنبال کارهای آسان هستند، مطرح کرد: فرهنگ کار نیازمند اصلاح است و نگرش افراد به شغل باید تغییر کند.