بیمه کارگران ساختمانی به کجا کشید؟
اصلاح ماده ۵ بیمه کارگران ساختمانی از یک سال قبل در دستور کار قرار گرفت و مباحث مختلفی پیرامون آن مطرح شد. در نهایت با موافقت شرکای اجتماعی، انجمن صنفی، نظام مهندسی کشور، وزارت کشور و شهرداری، در کمیسیون اجتماعی مجلس به تایید رسید اما بازهم نمایندگان چالش‌های تازه‌ای بر سر راه آن قرار دادند.
به گزارش کارواشتغال از ایلنا، کلیات طرح بیمه کارگران ساختمانی روز چهارم خرداد ماه توسط نمایندگان مجلس به تصویب رسید. این جلسه علنی با حضور ۲۵۵ نماینده برگزار و ۱۷۹ نماینده با این طرح اعلام موافقت کردند؛ همچنین ۲۴ نماینده مخالف در این جلسه حضور داشتند و ۱۳ نماینده دیگر رای ممتنع دادند.
اگرچه اعلام این خبر شعله‌های امید را در دل‌های ۶۰۰ هزار کارگر ساختمانی در انتظار بیمه تامین اجتماعی روشن کرد اما این روز پایان انتظار چندین‌ساله کارگران صنعت ساختمان نیست. محمدباقر قالیباف با حساس خواندن این طرح از لزوم بررسی مجدد سخن به میان آورد. به گفته رئیس مجلس، حساسیت و اهمیت این طرح زیاد است و از آن جایی که پیشنهادهای متعددی وجود دارد، این طرح دوشوری شده و جزئیاتش در کمیسیون مربوطه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.
گفتنی است، ماده ۵ به درآمدهای سازمان تامین اجتماعی برای تامین منابع بیمه کارگران ساختمانی برمی‌گردد؛ ۷ درصد از حق بیمه را کارگر باید بپردازد، ۲۰ درصد هم بایستی از محل پروانه‌های ساختمانی فراهم شود. ابتدا این ۲۰ درصد براساس متراژ ساختمان دریافت می‌شد یعنی به ازای هر مترمربع، یک تا چهار درصدِ حداقل حقوق کارگری محاسبه می‌شد. در سال ۹۳، اصلاحات صورت گرفته، مشکل‌ساز شد. برخی نمایندگان مجلس با آمارهای اشتباه، قانون را تغییر دادند و ۲۰ درصد سهم کارفرما که براساس متراژ ساختمان بود، به درصدی از مبلغ پروانه‌های ساخت تبدیل شد که این درصد، مشکلات بسیاری به وجود آورد و موجب شد که بازنشستگی کارگران صنعت ساختمان با ۳۵ سال سابقه بیمه‌پردازی میسر باشد.
با توجه به اینکه این قانون از یک سال پیش در دستور کار قرار دارد و تمامی بررسی‌های کارشناسی در آن صورت گرفته و نمایندگان مجلس نیز به آن ورود پیدا کردند، این انتظار وجود دارد تا قانون جدید طی هفته‌های آینده بار دیگر مطرح شود و در صورت تصویب دیگر هیچ کارگر ساختمانی پشت نوبت نماند.
تامین اجتماعی انگیزه‌ای برای بیمه کارگران ندارد
میکائیل صدیقی (رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان کردستان) درباره وضعیت بیمه این گروه صنفی توضیح داد: حدود ۴۰۰ هزار کارگر از این گروه شغلی در لیست انتظار بیمه قرار دارند که حدود ۷ هزار نفر از آن‌ها در استان کردستان زندگی می‌کنند. سازمان تامین اجتماعی همواره تلاش کرده با بهانه‌های گوناگون اجرای بیمه کارگران ساختمانی را به تاخیر بیندازد. اگرچه جزئیات در حال بررسی است اما کارگران کوچکترین اطلاعی درباره جزئیات و تغییرات احتمالی ندارند. کارگرانی که در لیست انتظار قرار دارند، گاهی اوقات دچار حادثه می‌شوند؛ این در حالی است که از خدمات بیمه‌ای محروم هستند و در این شرایط، مشکلات متعددی گریبانگیر خانواده‌هایشان خواهد شد.
به گفته وی، برخی از افراد با سوءاستفاده از بیمه کارگران ساختمانی سبب شدند تا ذی‌نفعان واقعی از حق خود محروم شوند؛ این افراد شناسایی و الز چرخه بیمه خارج شدند. ابتدا تصمیم بر این بود که یک کارگر واقعی جای فرد حذف شده را بگیرد اما پس از مدتی، تصمیمات اتخاذ شده تغییر کرد؛ در صورتیکه ۳ نفر از چرخه بیمه خارج می‌شدند، یک کارگر جایگزین آن‌ها می‌شد. اگرچه این تصمیمات با هدف کاهش سهیمه بیمه کارگران ساختمانی است اما باز همین تعداد محدود زیر پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند.
تبصره‌ها و دستورالعمل‌های یکجانبه
فعالان صنفی این گروه شغلی معتقدند، تبصره‌های ضدکارگری سبب محرومیت آن‌ها از حقوقشان شده است. به گفته صدیقی، سازمان تامین اجتماعی با تبصره‌ای کارگران گازکش را از بیمه محروم کرد؛ این گروه با وجود اینکه برای فعالیت جواز دارند اما از بیمه محروم هستند. به نظر می‌رسد، آقای محمد محمدی قره‌باغ که مدیریت کل نام‌نویسی و حساب‌های انفراد کل کشور را برعهده دارد با تبصره‌ها و دستورالعمل‌های خود بر علیه قشر ضعیف و کارگران گام برمی‌دارد.
همچنین دستورالعمل صادره از سوی مدیرکل سنجش فنی و حرفه‌ای کل کشور درباره کارگران ساختمانی، یکی دیگر از انتقاداتی است که فعالان کارگری از آن سخن می‌گویند. رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان کردستان توضیح داد: کارگانی که کارت پایان خدمت ندارند، نمی‌توانند کارت مهارت خود را تمدید کنند؛ همچنین متقاضیان جدید تنها با گذراندن دوره خدمت وظیفه عمومی می‌توانند درخواست کارت مهارت بدهند.
در حال حاضر، کارگرانی در کشور اشتغال دارند که چندین سال سابقه بیمه‌پردازی دارند اما خدمت نظام وظیفه خود را انجام نداده‌اند؛ این تصمیم ناگهانی زندگی آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. چنین تصمیماتی نه تنها سهیمه بیمه این گروه را افزایش نمی‌دهد بلکه از تعداد آن نیز می‌کاهد.
وعده‌های فراموش شده
این فعال کارگری توضیح داد: حدود یک ماه پیش، من با آقای قریشی مدیرکل تامین اجتماعی استان دیدار داشتم که در آن جلسه، ایشان از تخصیص ۴۰۰ سهیمه جدید خبر دادند اما وعده داده شده تاکنون محقق نشده است. استان کردستان، صنعتی نیست یا همچون استان‌های جنوبی دسترسی به دریا ندارد. چنین شرایطی سبب می‌شود تا این استان مرزی از صنایع مادر و مولف محروم باشد از این رو کارگران این خطه مجبور هستند برای تامین معیشت خود به مشاغلی مثل کارگری ساختمان یا کولبری روی بیاورند.
به گفته وی، فعالان صنفی از زبان کارگران سخن می‌گویند و از واقعیت جامعه آگاهی دارند. انتظار داریم تا وعده‌های داده شده محقق شود؛ همچنین اصلاح ماده ۵ که تامین کننده منابع مادی بیمه کارگران ساختمانی است، سرعت بگیرد. تبیین قانون جدید می‌تواند حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان کسری منابه مالی این بیمه را رفع کند.
سخن پایانی
حدود ۸۰۰ هزار کارگر ساختمانی تحت پوشش این سازمان هستند، استفاده تمامی کارگران ساختمانی از خدمات تأمین اجتماعی و رسیدن به یک میلیون و دویست هزار کارگر ساختمانی تحت پوشش بیمه نیازمند ایجاد منابع مالی پایدار است که در طرح پیشنهادی فعلی این موضوع لحاظ شده اما به مرحله اجرای نرسیده است.
گزارش: علی خسروجردی