فرش دستباف اصفهان بر دار مشکلات| «رج به رج» قالی ترکی با رنج دست های ایرانی
قالی های دستباف با طرح و رنگ بی نظیر، حاصل زحمت ۴۵۰ هزار بافنده فرش در اصفهان است که دیر زمانیست به مشکلات عدیده برخورده اند وحاصل دسترنجشان به نام همسایگان سند می خورد.
کارواشتغال از بازار: به روایت آمارها اکنون بیش از ۴۵۰ هزار بافنده فرش دستباف در اصفهان داریم که بخش زیادی از آنها در سایه نبود بیمه و انگیزه بافت فرش و به خاطر کم بودن دستمزدها راهی کشورهای همسایه شده اند؛ استادکارانی که بخشی از اشتغالزایی در صنعت فرش اصفهان را به دست گرفته بودند اما با نبود آنها فرش اصفهان هم کم کم از قافله رقابت جهانی عقب مانده است.
فعالان این عرصه معتقدند که سود اصلی بافت فرش را دلالان به جیب می زنند و همین باعث شده که بافندگان قالی با بی انگیزگی روبرو شوند؛ حالا با وجود اینکه به گفته متولیان اصفهان مقدمات شناسنامه دار کردن فرش اصفهان آغاز شده و زیرساخت های لازم در حال تکمیل شدن است اما خیلی وقت است که رقبا دست به کار شده اند و با کپی برداری از نقشه های ایرانی و اصفهانی فرش، آن را در دنیا به نام خود سند زده اند.
این در حالی است که شناسنامه فرش، سند مالکیتی است که بیانگر مشخصات کامل فرش از جمله نوع نقشه، نام طراح، نام بافنده و محل بافت، نوع بافت، رنگرزی و… است و می تواند راه را برای متخلفان و متقلبان در داخل و خارج ببندد. از سوی دیگر، مشتریان داخلی هم با اعتماد بیشتری نسبت به خرید فرش اقدام می‌کنند اما در سوی دیگر قضیه بافندگانی هستند که در حال مهاجرت به سمت کشورهای رقیب هستند.
مهاجرت تولید کنندگان و استادکاران فرش
ناصر صیرفیان یکی از فعالان این حوزه است که ۵۰ سال است در این عرصه فعالیت می کند. او در گفت و گو با بازار و در پاسخ به این سوال که چرا در سال های اخیر با موج عظیم مهاجرت استادکاران فرش به کشورهایی مثل ترکیه و پاکستان و افغانستان بوده ایم، به خبرنگار بازار گفت: متأسفانه نمی توان این موضوع را کتمان کرد که بافندگان فرش دستباف در حال مهاجرت هستند چرا که مشکلات چنان با تار و پود فرش گره خورده که برخی از بافندگان ترجیح می دهند که یا عطای این شغل را به لقایش ببخشند و تغییر شغل دهند و یا به کشورهای همسایه مهاجرت کنند تا شرایط بهتری داشته باشند.
دار مشکلات فرش دستباف اصفهان را زمین زد| «دست رنج» ایرانی بر «رج به رج» قالی ترکی
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر انواع مشکلات از دلالان گرفته تا عدم بیمه بافندگان فرش باعث شده که بسیاری از آنها رو به ناامیدی بروند، بیان کرد: با توجه به اینکه مواد اولیه فرش و پشم وارد می شود و با گرانی مواد اولیه روبرو هستیم، تولیدکنندگان فرش با مشکلات جدی روبرو شده اند؛ مسئله‌ای که ضربه مهلکی به اعتبار هنر و فرهنگ کشورمان وارد کرده است.
سبک و سیاق فرش ایران به شکلی است که کشورهای دیگر آن را دوست دارند و به هر حال وجهه خوبی در دنیا دارد اما اکنون شاهد این هستیم که کشورهای رقیب مثل افغانستان و نپال و ترکیه با بهره گرفتن از طرح های ایرانی و کپی کاری طرح های ما آنها را به عنوان فرش خودشان می فروشند
این موضوعی که رئیس اتحادیه تولید کنندگان فرش دستباف اصفهان نیز در گفت و گو با بازار بر روی آن صحه گذاشته و به خبرنگار بازار گفت: سبک و سیاق فرش ایران به شکلی است که کشورهای دیگر آن را دوست دارند و به هر حال وجهه خوبی در دنیا دارد اما اکنون شاهد این هستیم که کشورهای رقیب مثل افغانستان، نپال و ترکیه با بهره گرفتن از طرح های ایرانی و کپی کاری آنها، فرش ما را به نام خودشان می فروشند.
ساعد عصاچی همچنین از موضوع مهمی پرده برمی داشت؛ «اینکه صادرات فرش اصفهان به شکل جدی از عرش به فرش رسیده و صادرات میلیاردی فرش، میلیونی شده است».
وی در پاسخ به سوال خبرنگار بازار مبنی بر اینکه علت رکود صادرات فرش دستباف اصفهان چیست، اظهار کرد: متاسفانه چند سالی است که تلاش شده که سایه تعهد ارزی از سر فرش برداشته شود و طی هشت سال تلاش، تمام مراحل اداری آن انجام شده اما هنوز به نتیجه نرسیده است. این مساله باعث شده که شرایط صادرات فرش به شکل جدی تحت الشعاع قرار بگیرد و تعهد ارزی در کنار تحریم ها فرش را زمین گیر کند.
شناسنامه ای که اصالت می سازد
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستبافت اصفهان در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار بازار در ارتباط با اینکه تا چه حد شناسنامه دار شدن فرش اصفهان می تواند باعث کاهش مشکلات شود، بیان کرد: به طور قطع این موضوع باعث می شود که صادرات فرش و عددهای آماری آن به شکل شفاف تری باشد و علاوه بر این چون تمامی مشخصات فرش‌های تولیدی در شناسنامه درج می‌شود؛ خریدار از این مشخصات در زمان خرید مطلع خواهد شد و می تواند با اطمینان خرید کند.
دار مشکلات فرش دستباف اصفهان را زمین زد| «دست رنج» ایرانی بر «رج به رج» قالی ترکی
در همین ارتباط رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف استان اصفهان نیز در گفت و گو با بازار در پاسخ به این سوال که در حال حاضر چه میزان صادرات داریم، بیان کرد: متأسفانه اکنون صادراتی برای فرش نداریم و کل صادرات فرش ایران طی یک سال اخیر ۴۲ میلیون دلار و در شش ماه اول سال گذشته ۱۲ میلیون دلار بوده است.
مهدی حقیقت نژاد در حالی این گفته ها را به بازار می گوید که در گذشته ای نه چندان دور در سال هایی صادرات فرش دستباف به بیش از دو میلیارد هم می رسید.
تحریم ها باعث شده که ما نتوانیم فرش را صادر کنیم و به خاطر دشواری صادرات اروپایی ها انگیزه خرید فرش ایران را ندارند و به آمریکا و عربستان هم صادر نمی شود و همین موضوع باعث شده که بسیاری از فعالان این حوزه با ورشکستگی روبرو شوند
وی با بیان اینکه موانع زیادی در صادرات فرش به وجود آمده است، تصریح کرد: تحریم ها باعث شده که ما نتوانیم فرش را صادر کنیم و به خاطر دشواری صادرات اروپایی ها انگیزه خرید فرش ایران را ندارند که همین موضوع باعث شده که بسیاری از فعالان این حوزه با ورشکستگی روبرو شوند.
طبق گفته حقیقت نژاد اکنون به دلیل نبود صادرات تولید فرش وضعیت نامناسبی پیدا کرده و به بازارهای داخلی محدود شده است که با توجه به تورم و مشکلات معیشتی که مردم دارند؛ حجم تولیدات نتوانسته با تقاضای بازار همراه شود.
رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف نیز در پاسخ به سوال بازار مبنی بر اینکه شناسنامه دار کردن فرش اصفهان تا چه حد می تواند تغییراتی در روند خرید و فروش و بسامان کردن وضعیت فرش دستباف اصفهان ایجاد کند نیز گفت: در شناسنامه فرش، نام بافنده، نوع مواد اولیه و نوع رنگ های به کار رفته اعم از گیاهی یا شیمیایی و کیفیت آن ها مشخص می شود و فرش هایی که با شناسنامه یا سند صادر می شوند، جایگاه فرش ایران را در مقابل کشورهای رقیب ارتقا می دهند.
وی اظهار کرد: شناسنامه دار شدن فرش، اصالت آن را تأیید و مشخص می کند که این فرش واقعا در خود اصفهان بافته یا در یک استان دیگر با هزینه کمتر تولید شده است و به هر حال در ارتقا جایگاه فرش اصفهان نقش مهمی را ایفا می کند؛ موضوعی که برای دارندگان یا خواهان شناسنامه فرش بسیار مهم است.
با یک چرخش کوتاه در بازار فرش دستباف اصفهان به خوبی می توان فهمید که گفته های رئیس اتحادیه فروشندگان فرش درست است؛ بازار فرش دستباف اصفهان اکنون در رکود به سر می برد و به گفته فروشندگان وضعیت نامناسبی را طی می کند.
بازار سوت و کور
اصغر پورهمت، از جمله فروشندگان بازار حکیم اصفهان در ارتباط با وضعیت فروشندگان فرش دستباف به مغازه هایی اشاره می کند که به خاطر رکود و ساکن بودن بازار فرش، تعطیل شده اند و به بازار گفت: بسیاری از فعالان بازار به خاطر وضعیت نامناسبی که وجود دارد و صادراتی که نمی شود؛ تبدیل به دلار فروش شده اند.
دار مشکلات فرش دستباف اصفهان را زمین زد| «دست رنج» ایرانی بر «رج به رج» قالی ترکی
این فروشنده با سابقه ادامه داد: اگر به همین منوال بگذرد تنها تک و توک با سابقه ها می مانند و بقیه فعالان بازار شغلشان را تغییر می دهند و این بی توجهی به بازار فرش که ارزآوری زیادی برای کشور دارد این بازار را با مشکلات جدی روبرو خواهد کرد و ما این بازار را از دست خواهیم داد.
نقش کمرنگ بازارسازی و برندسازی
در همین رابطه یک کارشناس اقتصادی نیز در گفت و گو با بازار با اشاره به اینکه فرش دستباف شناسنامه ایران و اصفهان است و به عنوان یکی از صنایع دستی های مهم محسوب می شود که می تواند در سایه بی توجهی نابود شود، اظهار داشت: اصفهان یکی از قطب های مهم فرش دستباف است که باید به پتانسیل های آن توجه شود.
در حال حاضر پاشنه آشیل فرش دستباف ما توجه نکردن به سلایق است؛ امری که باعث شده کشورهای همسایه با کپی برداری و رنگ های متفاوت و به روز کردن نقشه ها گوی سبقت را از ما بربایند
سهیل فتاحی، ادامه داد: در حال حاضر پاشنه آشیل فرش دستباف ما توجه نکردن به سلایق است؛ امری که باعث شده کشورهای همسایه با کپی برداری و رنگ های متفاوت و به روز کردن نقشه ها گوی سبقت را از ما بربایند.
وی تاکید کرد: از جمله موضوعات اقتصادی مغفول در اصفهان می توان به عدم توجه به زیرساخت سازی و بازارسازی فرش اصفهان است که این بی توجهی ها باعث شده که عدد صادرات فرش اصفهان افت کند، از سویی دیگر شبکه گسترده دلالان صنف فرش و قالی اصفهان از مهمترین مشکلات پیش روی صنعت فرش دستباف در این کلانشهر محسوب می شود.
این در حالی است که برخی تولیدکنندگان فرش دستباف در اصفهان فقط برای استفاده از فرصت های بیمه و وام قالیبافی به این صنعت وارد می شوند و پس از گرفتن وام از بانک ها، آن را در سایر صنایع مصرف می‌کنند.
فرش دستباف کالایی است که می تواند در عین اشتغالزایی، ثروت ارزآوری برای اصفهان باشد اما این روزها نه تنها صادر نمی شود بلکه به واسطه کپی کاری از طرح های اصفهان به کام کشورهای دیگر است و ضررش به ما می رسد؛ در حالی که با برندسازی و بازاریابی مناسب و حمایت از تولیدکنندگان فرش می توانیم حیات فرش اصفهان را از بالای دار مشکلات به زیر بیاوریم.