بررسی نرخ بیکاری جمعیت ۱۰ساله و بیشتر فارغ التحصیلان آموزش عالی نشان می دهد ۱۶.۶ درصد جمعیت فعال فارغ التحصیلان آموزش عالی بیکار بوده اند. این نرخ در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط روستایی نسبت به نقاط شهری بیش تر بوده است. بررسی روند تغییرات این نرخ حاکی از کاهش ۱.۲ درصدی در بهار ۹۸ نسبت به فصل مشابه سال قبل است.
در بهار ۹۸ سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۴۰.۳ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می دهد که نسبت به فصل مشابه سال قبل۳.۹ درصد افزایش یافته است.
در بهار ۹۸ سهم جمعیت شاغل فارغ التحصیل آموزش عالی از کل شاغلان ۲۴.۵ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به روستایی بالاتر است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می دهد که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۱.۳ درصد افزایش داشته است.
روزگاری بود که افراد برای رفتن به دانشگاه با یکدیگر رقابت می‌کردند. این در حالی است که امروزه این افراد در بیکاری از یکدیگر سبقت می‌گیرند. اما به راستی این افراد با داشتن مدرک کارشناسی و دکترا چگونه روزگار می‌گذرانند؟
در حال حاضر وضعیت بازار کار جالب است. اگر دانشگاه بروی بیکاری و دانشگاه هم نروی گویا بی سوادی. این جملات یک جوان فارغ التحصیل فوق لیسانس بیکار است که برای فرار از بیکاری به سراغ مشاغل کاذب رفته است.
کم نیستند تعداد فارغ التحصیلانی که به دلیل نبود بازار کار مناسب، شغلی نداشته یا در مشاغل غیر مرتبط با رشته تحصیلی خود مشغول به کارهستند. در برخی مواقع این فارغ التحصیلان جوز جمعیت بیکار جامعه تلقی می شوند. این دسته از افراد در اطرافمان زیاد است.
کمبود فرصت‌های شغلی و ناتوانی جوانان در دستیابی به اشتغال آینده دار، باعث رو آوردن تعدادی از جویندگان کار به مشاغل دم دستی و بعضاٌ دستفروشی شده که در بین آنها شاهد دستفروشی فارغ التحصیلان دانشگاهی نیز هستیم.
اکنون بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی مهمترین معضل فعلی کشور در بخش اشتغال و بازار کار است.این معضل امروز در تمام رشته های دانشگاهی حتی در مهندسی و پزشکی نیز وجود دارد. بررسی توان اشتغال زایی بخش های مختلف اقتصادی و نیز برنامه ریزی‌های لازم همراه با اقدامات عملی در این زمینه می تواند موجبات کاهش نرخ بیکاری شود.
آمارهای ارائه شده در بخش رسمی حکایت از بیکاری حدود ۳میلیونی در کشور دارد. اما آمارهای غیر رسمی حاکی بیکاری تا مرز۷ میلیون نفر است. حال اینکه درحال حاضر بیکاری تبدیل به بحران شده است ناشی از چیست؟
رکود فعلی کشور به معنای این است که اقتصاد با حداقل ترین ظرفیت های خود پیش می‌رود. یعنی یک واحد تولیدی یا با حداقل ظرفیت خود کار می کند یا به سمت تعطیلی کشیده می شود. در حال حاضر رکود مهمان ناخوانده اقتصاد ماست که مشکلات متعددی را فراهم کرده است. از صندوق‌های بیمه و بازنشستگی گرفته تا واحدهای تولیدی تعطیل و بیکاری کارگران همه ثمره اقتصاد همراه با رکود است.
در راستای این رکود برخی فعالان اقتصادی می گویند که مشاغل کاذب در بین فارغ التحصیلان رواج یافته است.اما باتوجه به اینکه این بیکاری صرفاً مخصوص پایتخت نیست، تعداد زیادی از فارغ التحصیلان دانشگاهی به دنبال یافتن شغل از شهرستان به تهران می آیند اما مجبور هستند از طریق اشتغال موقت و دستفروشی برای خود کسب و کاری دست و پا کنند. فعالیت در مشاغل دستفروشی از آن جهت آسیب محسوب می‌شود که اکثر دستفروشان و افرادی که این روزها در مشاغل کاذب کسب و کار دارند دارای مدرک تحصیلی و دانشگاهی هستند که چند سالی از عمر خود را با صرف هزینه در دانشگاه گذرانده و اکنون به منظور کسب درآمد و فرار از بیکاری به سمت دستفروشی رفته اند که نه بیمه دارند و نه از امنیت شغلی برخوردارند.
*فعالیت در فست فوت و بادکنک فروشی
هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن های صنفی کارگران کشور در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، درباره بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی گفت:عزم جدی برای سازماندهی اشتغال و همچنین مشاغل غیر رسمی وجود ندارد. برخی اقدامات مقطعی از سوی شهرداری‌ها برای ساماندهی دستفروشان صورت می‌گیرد، اما بهتر است به جای جمع‌آوری دستفروشان شهرداری‌ها مراکزی را برای فعالیت این دسته از افراد ایجاد کنند.
وی ادامه داد:در حال حاضر بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی با مدرک لیسانس به دنبال این هستند که برای فرار از بیکاری در پیتزا فروشی فعالیت کنند یا در پارک‌ها به بچه ها بادکنک بفروشند. با یکی از این جوانان صحبت می‌کردم که درد و دل می‌کرد و می گفت حاضر به کار کردن در هر مجموعه ای هستم اما اگر این کار را انجام ندهم برای امرار معاش خانواده ام با مشکل روبرو می‌شوم.
دبیرکل کانون عالی انجمن های صنفی کارگران کشور اظهار داشت: تعداد جوانان تحصیل کرده که متقاضی کار هستند و برای ما نامه می‌نویسند بسیار زیاد است.
به گزارش تسنیم، از سوی دیگر هیچ برنامه ای برای ساماندهی اشتغال فارغ التحصیلان دیده نمی شود. طرح هایی مانند«کارورزی» ،«مهارت عین آموزش»،«تخفیف کارفرمایان»،« اشتغال فراگیر» و… شاید به اشتغال فارغ التحصیلان اشاره داشته باشد،ولی به طور کامل اجرایی نشده و اثرات آن در کاهش تعداد بیکاران باسواد دیده نمی شود، چرا که بخشی از برنامه های اشتغالی در گیر و دار تأمین منابع برای عملیاتی شدن گیر افتاده اند و ناقص رها شده اند.
از سوی دیگر با توجه به اینکه اکثر واحدهای تولیدی به دلیل مشکلات مالی حاضر به پرداخت حقوقی بالاتر از حداقل قانون کار نیستند، فارغ التحصیلان اگر کار هم پیدا کنند،در برخی مواقع حاضر به اشتغال نمی شوند، چرا که به حق، معتقد هستند که حداقل حقوق وزارت کار کفاف گذراندن امورات زندگی را نمی دهند و در حال حاضر حداقل حقوق وزارت کار تنها یک سوم هزینه های زندگی را پوشش می دهد، همین موضوع باعث می شود تا گرایش به سمت مشاغل کاذب و دستفروشی به امید یافتن سود بیشتری علی الرغم نبود امنیت شغلی و نبود بیمه تأمین اجتماعی و سایر مشکلات افزایش یابد.به اعتقاد کارشناسان اقتصادی «بیکاری فارغ التحصیلان» بحرانی در اقتصاد تبدیل شده است که باید به زودی برای آن فکر اساسی شود.
یکی از چالش های مهم در این بحران عدم توازن بین دانشگاه و صنعت است. بیکاری افراد دارای تحصیلات عالی در فاصله سال های۶۵ تا ۹۰ به میزان ۴ برابر شده است؛ با این حال دانشگاه ها همچنان به روند جذب دانشجو ادامه می دهند و صف متقاضیان ورود به دانشگاه هم برقرار است. همچنین شاید زمان آن رسیده باشد که بخش قابل توجهی از تحصیلات پس از دیپلم متوسطه به سمت رشته های فنی و مهارت آموزی سوق پیدا کند. اگر قرار است دانشگاه ها به روال رقابتی جذب دانشجو ادامه دهند، یکی هم باید برای بازار کار فارغ التحصیلان دانشگاه ها، برنامه ریزی کند به نحوی که یا پذیرش میلیونی دانشجو تا چند سال متوقف شود و یا اینکه فرصت های جدید شغلی برای ورود افراد به بازار کار فراهم شود.