کارواشتغال از بازار، گروه استان ها: دو دلیل عمده وجود دارد که امروز روستاهای استان سمنان با بحران جمعیتی روبرو هستند روستاهایی که بعضاً حتی تخلیه شده و یا جمعیت شان نیمی از جمعیت دو دهه قبل هم نیست. نمونه بارز این موضوع مناطق جنوب استان سمنان مانند بیارجمند و کوه زر و … است.

تعداد روستاهای خالی از سکنه در این مناطق از روستاهای دارای سکنه کم کم بیشتر می شود و بخش هایی که روزگاری ۱۵ هزار جمعیت داشتند امروز حتی پنج هزار نفر جمعیت را هم در خودشان نمی بینند. برای مثال بیارجمند روزگاری یک چهارم شاهرود جمعیت داشت اما شگفت آور اینجا است که جمعیت این بخش در سه دهه اخیر حتی کم هم شده است! ما در استان سمنان با روستاهایی روبرو هستیم که محرم و عید نوروز هشت هزار نفر جمعیت دارند و در دیگر ایام سال جمعیت شان به یک هزار و ۲۰۰ نفر هم نمی رسد!

دلایل خالی شدن روستاها از جمعیت

مهاجرت مهمترین دلیل خالی شدن روستاها از سکنه است و دو دلیل عمده آن هم بیکاری و بی آب است. روستاهای استان سمنان دو دهه است که با خشکسالی روبرو هستند و بدون آب نه می توان کار کرد و نه می توان زندگی را چرخاند پس باید به شهرها پناه آورد تا حداقل بتوان نان آور خانواده شد.

روزگاری بیارجمند مهمترین تولید کننده پنبه و جو و آفتابگران و تنباکوی استان سمنان بود اما امروز حتی جمعیت بسیاری از روستاهایش به ۱۰ نفر هم نمی رسد زیرا این روستاها آب ندارند تا مردم بتوانند زندگی کنند پس در واقع بحران جمعیت روستایی در استان سمنان با چالش های وسیع تری از نقدینگی و پرداخت تسهیلات روبرو است.

کارشناس اقتصادی: باید زیرساخت ها تقویت شود تا جایی که روستایی به دولت وام بدهد نه دولت به روستایی

استاندار سمنان در گفتگو با خبرنگار بازار، از آمادگی کمک به مهاجرت معکوس در روستاهای استان خبر داده است اما کارشناسان عقیده دارند که در حال حاضر شرایط برای بازگشت مردم به بسیاری از روستاهای استان سمنان فراهم نیست چرا که فقط مشکل تامین برق و آسفالت نیست بلکه باید اقتصاد روستاهم در جریان باشد تا مردم بتوانند در آن زندگی کنند.

شرایط کنونی کم کم پدید آمد

اما چرا شرایط اینطور شد. یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با بازار، می گوید: ابتدای انقلاب اسلامی با شعار حمایت از مستضعفان به یکباره روستاها که آن زمان ۴۵ درصد جمعیت استان سمنان را شامل می شدند، در کانون توجه قرار گرفتند لذا آبادانی روستاهای اوج گرفت برای این امر در نخستین گام باید منابع آبی بیشتر می شدند پس نهضت چاه کنی یا همان حفر چاه برای کشاورزی بیشتر، آغاز شد.

امیررضا غلامی با بیان اینکه در سال های ابتدا انقلاب اسلامی حفر چاه ها سرعت بسیاری گرفت، ابراز کرد: نتیجه این امر توسعه و رونق روز افزون کشاورزی شد و حتی در دورانی که نیمه دوم دهه ۷۰ بود حتی به جشن خودکفایی گندم هم رسیدیم اما خیلی زود تاثیر این سیاست های هیجانی و تکیه بیش از اندازه به کشاورزی و رها کردن صنعت، گردشگری، معدن و … با چهره کریه خشکسالی خود را نمایان ساخت.

وی با بیان اینکه این امر سبب شد تا مهاجرت وسیع روستاییان از روستاها به شهرها از ابتدای دهه ۸۰ خورشیدی شکل بگیرد، ابراز کرد: جمعیت روستایی استان سمنان که سال های سال از ۴۰ درصد کمتر نمی شد یکباره از میانه دهه ۸۰ تا اواخر قرن چهاردهم خورشیدی به نصف رسید و این نشان از اوج گیری تخلیه روستاها دارد زیرا آبی برای کشاورزی و دامداری و کار و تولید در روستاها نبود و مردم نمی توانستند شکم خود را سیر کنند.

دولت فکر اقتصاد روستا باشد

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه این البته دومین موج بزرگ مهاجرت و خالی شدن روستاهای استان سمنان بود زیرا یکبار دیگر هم در زمان پهلوی دوم شاهد هجوم روستاییان به شهرها بودیم، گفت: کم کم فضای روستاها دیگر جایی برای زندگی و کار نداشت پس مردم ناچار شدند تا مهاجرت کنند.

غلامی با بیان اینکه دولت نمی تواند انتظار داشته باشد که با همان خشکسالی، با همان مشکلات و علیرغم همه آنها گرانی علوفه، افزایش نجومی هزینه های تولید دام و کشاورزی و … مردم دوباره به روستاها مهاجرت داشته باشند، افزود: بازگشت به روستا تنها وام نمی خواهد بلکه انگیزه و اقتصاد هم می خواهد ما در واقع ابتدا باید اقتصاد روستایی را احیا کنیم و سپس از شهری بخواهیم که به روستایش بازگردد.

وی با بیان اینکه استانداری سمنان اعلام کرده که در روستاها تسهیلات و زمین می دهد در صورتی که اینها کمترین مشکلات روستائیان هستند، ابراز کرد: بزرگترین مشکل روستایی این است که امروز یک کیلوگرم گندم ۷۰۰ لیتر آب می خواهد تولید یک کیلوگرم گوشت گوسفند دو هزار و ۲۰۰ لیتر آب می خواهد مشکل روستایی این است که تولیدات صنایع دستی و کشاورزی و باغی و فرآورده ها و صنایع تبدیلی او را کسی نمی خرد وگرنه چه تفاوتی دارد بین اینکه فردی در شهر زندگی کند یا در روستا؟ اگر برای دولت اهمیت دارد پس باید ابتدا اقتصاد روستا را رونق دهد.

آمادگی حمایت داریم

استاندار سمنان در گفتگو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه برای تامین زمین در زمینه نهضت ملی مسکن شهر و روستاهای استان سمنان مشکلی نداریم، گفت: کسانی که تمایل دارند مهاجرت معکوس به روستا داشته باشند آمادگی داریم که اعطای زمین و تسهیلات مشاغل خانگی را به آنها داشته باشیم.

کارشناس اقتصادی: وقتی دولت با وام می خواهد یک روستایی را به روستای خود بازگرداند باید بدانیم که راه را اشتباه رفته ایم

سید محمدرضا هاشمی با بیان اینکه این اقدام برای رونق روستاها بسیار موثر بوده و در دستور کار دولت قرار دارد، بیان کرد: بنیاد مسکن استان دو هزار و ۳۰۰ واحد نهضت ملی مسکن را در روستاها در دست ساخت دارد.

وی با بیان اینکه این استان بعد از خراسان جنوبی دومین استانی است که در حوزه نهضت ملی مسکن عملکرد خوبی را داشته است، تاکید کرد: سمنان در زمره استان هایی است که بیشتر در حوزه ویلایی سازی نهضت مسکن را پیش برده تا رضایت مندی مردم بهتر جلب شود.

جریان سالم اقتصاد در روستاها نیاز است

دیگر کارشناس اقتصادی که بر روی بازارهای روستایی کار کرده ضمن بیان اینکه خشکسالی، فقدان جریان سالم اقتصاد و همچنین رها شدن روستا را عامل خالی شدن آنها از سکنه می داند و می گوید: شرایط در شهرها هم به لحاظ اقتصادی چنگی به دل نمی زند وگرنه اگر برای مثال در دهه ۷۰ تا ابتدای ۸۰ قرار داشتیم همین جمعیت کنونی را هم نمی توانستیم در روستاهای استان سمنان نگهداریم.

سید رضا طباطبایی با بیان اینکه به واقع در روستاهای استان سمنان مشکلات فراوان است، ابراز کرد: هزینه زندگی در روستاها و شهر تفاوت ندارد چرا که سیمان و نان و آهن و شیرخشک در شهر و روستا یک قیمت دارد با این تفاوت که در روستا شما نمی توانید با پرایدی که دارید مسافرکشی هم کنیم تا شاید خرج خانواده را در بیاورید پس در حقیقت زندگی در روستا دشوارتر هم است.

وی با بیان اینکه چرخه اقتصادی روستاهای استان سمنان از تراز خارج شده است، افزود: مشکل این است که امروز دامداران و کشاورزان با افزایش قیمت نهاده ها به خصوص در دام و طیور، از تولید دلسرد شده اند و از آنجا که روستا به دام و زمین زنده است، پس اقتصاد روستایی ما هم دچار لطمه های شدید شده است.

روستای قوی شهر قوی می سازد

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه قیمت هر کیلوگرم گوساله نفس (زنده) ۲۰۰ هزار تومان قیمت گذاری شده در صورتی که دامداران معتقد هستند که ۲۵۰ هزار تومان فقط برای آنها هزینه داشته است! بیان کرد: دامداران آنقدر گوسفند و گوساله فروخته اند تا بتوانند خوراک دام بخرند که گله هایشان در یک حیاط خانه ویلایی شهری هم جا می شود و این شرایطی است که دولت آنها را باید از نزدیک لمس کند.

طباطبایی با بیان اینکه تولید و عرضه دو رکن اصلی اقتصاد روستایی هستند که اتفاقاً هر دو امروز با مشکل روبرو شده است، افزود: تولید با افزایش هزینه ها دیگر صرفه ندارد و عرضه هم که از دیرباز مهمترین مشکل اقتصاد روستایی بود چرا که ما در روستاها تولیدات خوبی در زمینه های لبنیات، صنایع دستی، دست بافت ها و … داریم اما بازار فروش برایشان پیدا نمی شود پس به عبارت دیگر وضعیت در روستاها تفاوت که نکرده هیچ، بدتر هم شده است لذا دعوت مسئولان استان سمنان برای بازگشت به روستاها نشان می دهد که چندان شرایط امروز اقتصادی روستاها را درک نکرده اند.

تحقیقات خبرنگار بازار نشان می دهد که بسیاری از روستائیان استان سمنان دوست دارند در صورت وجود شرایط بازگردند

وی با بیان اینکه اگر اقتصاد شهری قوی می خواهید باید اقتصاد روستایی تان قوی باشد، افزود: بسیاری از مشکلاتی که امروز در حوزه تولید نیازهای مان در استان داریم به خاطر ضعف در اقتصاد روستایی است لذا باید زیرساخت ها تقویت شود تا جایی که روستایی به دولت وام بدهد نه دولت به روستایی؛ وقتی دولت با وام می خواهد یک روستایی را به روستای خود بازگرداند باید بدانیم که راه را اشتباه رفته ایم.

بسته های حمایتی

اما نشستن و نقد کردن راحت است و راهکار دادن مهم لذا از مجموع صحبت های کارشناسان بر می آید که دولت باید حمایت های خود از اقتصاد روستایی را تنوع ببخشد یه عبارت دیگر اگر قرار است وام بدهد، تلاش کند که این موضوع در راستای تاثیرگذاری بر اقتصاد روستا باشد و بتواند چرخ اقتصاد روستایی را بچرخاند اینکه شما به یک روستایی وام بدهید که پول سیمان و آجر بدهد و بنایی به بناهای روستا اضافه کند که هنر نیست اگر بتواند چرخ اقتصاد روستایی را به حرکت در بیاورید و روستا بتواند تولید و عرضه کند خود به خود هزینه ساخت خانه را هم تامین خواهد کرد.

از صحبت کارشناسان بر می آید که امروز نیاز داریم یک بسته های حمایتی در روستاهای صورت گیرد یعنی وام اولین و آخرین حربه نباشد بلکه بتوانیم ابتدا چرخه اقتصاد را در روستاها سالم سازی کنیم بتوانیم به تولید روستاها کیفیت و کمیت ببخشیم بتوانیم بازار برای تولیدات روستایی ایجاد کنیم و در مجموع بتوانیم پول را در روستاها بچرخانیم تا خود به خود مردم به سمت بازگشت به روستاها ترغیب شوند.

تحقیقات خبرنگار بازار نشان می دهد که بسیاری از روستائیان استان سمنان دوست دارند در صورت وجود شرایط بازگردند اما بازگشت دلخوشی می خواهد و تنها تسهیلات بانکی بدون زیرساخت، یعنی روستایی مشکل دار بدهکار و این آن چیزی نیست که نه روستائیان بخواهند و نه دولت.