پرداخت وام با تأیید هوش مصنوعی | خودمختاری بانک ها به پایان می رسد؟
اعتبار نداریم؛ فعلا امکان پرداخت وام نیست و شما از اعتبار لازم برای گرفتن تسهیلات برخوردار نیستید. اینها تنها بخشی از بهانه‌های بانک‌ها برای ندادن وام به مردم است و حالا قرار است این بهانه از آنها گرفته شود و با اعتبارسنجی مشتریان با هوش مصنوعی جلوی وام‌دهی دلبخواهی بانک‌ها گرفته شود.
به گزارش همشهری، معاون فناوری‌های نوین بانک‌مرکزی می‌گوید: مدل کنونی اعتبارسنجی مشتریان بانک‌ها فقط ۳۰درصد دقت در سنجش اعتبار دارد اما پوشش مدل جدید اعتبارسنجی نزدیک به ۱۰۰درصد خواهد بود. به‌گفته مهران محرمیان، پروژه اعتبارسنجی برای بانک مرکزی دارای اولویت است که در ۳سال گذشته روی آن کار شده و شامل اعتبارسنجی و گرفتن اطلاعات از شبکه بانکی و بانک‌مرکزی می‌شود.
قانون چه می‌گوید؟
براساس مقررات فعلی مصوب ۳۱شهریور ۱۳۹۸بانک‌ها موظف هستند به‌منظور اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات، گزارش اعتباری مشتریان را از شرکت اعتبارسنجی اخذ کند که البته استفاده از گزارش اعتباری شرکت یادشده نافی مسئولیت بانک‌ها در بررسی دقیق‌تر اهلیت اعتباری متقاضی نخواهد بود. با این حساب بانک‌ها مکلف هستند براساس نتایج حاصل از گزارش اعتباری اشخاص طبق ضوابط ابلاغی بانک مرکزی نسبت به اخذ وثایق و تضمین‌های لازم اقدام کنند.
در سال‌های اخیر پرداخت تسهیلات به اشخاص حقیقی و حقوقی به‌ویژه در وام‌های خرد به‌صورت دستوری و سلیقه‌ای صورت می‌گرفت و دست مدیران شعب بانکی برای گزینشی عمل کردن باز بود و حالا قرار است سد جدید در برابر این شیوه وام‌دهی ایجاد شود. معاون فناوری‌های نوین بانک‌مرکزی می‌گوید: مدل اعتبارسنجی با استفاده از الگوریتم‌های مختلف ازجمله هوش مصنوعی به سرانجام رسیده و اطلاعات نیز از شبکه بانکی و بانک‌مرکزی گرفته شده و مراحل نهایی اخذ مقررات لازم و کارهای فنی نیز در حال انجام است که با اتمام این امور، دقت مدل جدید از حدود ۶۰ درصد به ۸۸درصد افزایش پیدا می‌کند.
محرمیان تأکید کرد: بهترین مدل‌های اعتبارسنجی در دنیا دقت ۹۳درصدی دارند؛ بنابراین مدل اعتبارسنجی ما در کشور از نظر دقت به بهترین مدل‌های دنیا نزدیک است. پوشش مدل اعتبارسنجی فعلی در حدود ۳۰درصد است و به این معناست که فقط ۳۰درصد از مردم امتیاز اعتباری دارند.
او اعلام کرد: پوشش مدل جدید اعتبارسنجی اما نزدیک به ۱۰۰درصد خواهد بود و بانک مرکزی تلاش می‌کند این مدل جدید را امسال عملیاتی کند که گامی مثبت و رو به جلو است. محرمیان با بیان اینکه از این پس همه تسهیلات بانکی در سامانه سمات بانک مرکزی ثبت می‌شود، یادآوری کرد: تعدادی از جزئیات باقی مانده که باید سریع‌تر تکمیل شود و با سامانه سمات توانستیم دارایی بانک‌ها را کنترل کنیم که این اتفاق در مدت ۱.۵گذشته به‌خوبی توسط حوزه نظارت بانک مرکزی انجام شد و این اقدام در کاهش نرخ رشد نقدینگی و به‌دنبال آن، کاهش تورم نقش مؤثری داشته است.
وعده‌ای که محقق می‌شود
احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی در اسفند سال گذشته در نشستی با حضور مدیران عامل بانک‌های تحت مدیریت این وزارتخانه با تأکید بر اعتبارسنجی مشتریان قبل از پرداخت تسهیلات گفت: امیدوارم برای سال آینده با کمک مجموعه مدیران نظام بانکی به این جمع بندی برسیم که بتوانیم مسیر هرگونه تسهیلات دهی بدون اعتبارسنجی را ببندیم.
هفته گذشته رئیس‌کل بانک مرکزی از برنامه جدید این بانک برای پرداخت تسهیلات خرد بدون ضامن خبر داده و گفته بود: بانک‌ها باید تا حد امکان در دریافت تضامین و اعتبارسنجی با مردم همکاری کنند. محمدرضا فرزین، اعتبارسنجی را از مشکلات مردم در دریافت تسهیلات خواند و تأکید کرد: با توجه به اینکه کمترین نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات پرداختی مربوط به تسهیلات خرد است بانک‌ها می‌توانند تا حد امکان در دریافت تضامین و اعتبار سنجی با مشتریان همکاری کنند.
خروج اعتبارسنجی از کما
انتظار می‌رود با ایجاد پایگاه داده اعتباری مشتریان بانک‌ها، دیگر راه برای بهانه‌جویی بانک‌ها بسته و صف درخواست وام‌های خرد کوتاه‌تر شود. یکی از مزیت‌های اعطای وام به شرط سنجش دقیق اعتبار مشتریان این خواهد بود که دیگر نیاز به ضامن دولتی، سفته‌های اضافه، گواهی کسر از حقوق، گواهی اشتغال و.. نخواهد بود.
براساس وعده سیداحسان خاندوزی قرار است مردم با بهره‌گیری از اعتبارسنجی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن وام دریافت کنند و پرداخت تسهیلات خرد بدون تشریفات و دوندگی‌های مرسوم بانکی انجام شود.