بازار؛ گروه بانک و بیمه: دریافت وام از بانکها این روزها بسیار سخت شده است چرا که فاصله عمیق بین نرخ سود بانکی ۲۳ درصدی در مقابل تورم حدود ۵۰ درصدی باعث شده تا پرداخت وام برای بانکها سودی نداشته باشد، در چنین شرایطی سیستم بانکی رغبتی به پرداخت چنین وامهایی آن هم وام های خرد را ندارند و به هر شکل ممکن تلاش می کنند تا با ایجاد موانع بر سر راه متقاضیان به اشکال مختلف مانع از خروج پول در قالب وام های خرد و قرض الحسنه از بانک شوند.

اما به گفته کارشناسان؛ بانک ها مکلف به پرداخت وام های خرد هستند و آنها بایستی مطابق با قوانین و مقررات تعریف شده یعنی واسطه گری بین وام گیرنده و منابعی که به صورت سپرده در دست آنهاست عمل کنند. کم توجهی به این موضوع به دلیل آن است که اغلب بانکها معمولا از پولی که به صورت امانت در دست آنهاست، تلاش می کنند سود قابل توجهی کسب کنند چرا که به سودهای چند درصدی قانع نیستند، نمونه آن ورود اغلب بانکها به بنگاهداری، مالسازی، ساخت انبوه مسکن و احتکار آن، پروژه سازی و سفته بازی در بازارهای رسمی و غیر رسمی از طریق شرکت های زیر مجموعه خود بوده و از این طریق به جای پرداخت تسهیلات با نرخ سود چند درصدی، سودهای نجومی را از این طریق به جیب می زنند.

وام ها چه به صورت خرد و چه قرض الحسنه به این آسانی ها پرداخت نمی شود اما اغلب بانک ها برای اینکه در کارنامه عملکردی ماهانه یا سالانه خود نسبت به پرداخت وام های خرد یا قرض الحسنه گزارشی داشته باشند، معمولا این نوع وام ها را به کارمندان یا آشنایان خود می پردازند

دست خالی متقاضیان وام های خرد از سیستم بانکی

البته اقدام اخیر دولت در پرداخت وام تا ۲۰ میلیون تومان به بازنشستگان هر چند رقم آن خیلی چشم گیر نیست، اما راهکار درستی است که این قشر از جامعه می توانند با کمترین زحمت به چنین وامی دست یابند، بنابراین دولت برای تامین وام های خرد به متقاضیان واقعی که نیاز مبرم به وام تا ۱۰۰ میلیون تومان را دارند بایستی بانکها را موظف به پرداخت آن با رعایت شرایط و مقررات تعریف شده کند، اقدامی که به عقیده کارشناسان نباید به سرنوشت پرداخت وام های خرد بدون ضامن و از طریق اعتبارسنجی منجر شود چرا که خیلی ها به دلیل کم توجهی بانکها به پرداخت وام های خرد همچنین وجود موانع و مشکلات در این مسیر هیچ وقت به چنین وامی نرسیده اند، در چنین شرایطی دولت با همراهی بانکها باید زمینه پرداخت وام های خرد به نیازمندان واقعی را فراهم کنند.

به هر حال وام ها چه به صورت خرد و چه قرض الحسنه توسط بانکها به این آسانی ها پرداخت نمی شود ولی اغلب بانک ها برای اینکه در کارنامه عملکردی ماهانه یا سالانه خود نسبت به پرداخت وام های خرد یا قرض الحسنه گزارشی داشته باشند، معمولا این نوع وام ها را یا به کارمندان خود می پردازند و یا آشنایان و مشتریانی را که با بانک سرو کار دارند از این امتیاز برخوردار می کنند.

نرخ پایین سود بانکی انگیزه ای برای پرداخت وام های خرد را در بانکها ایجاد نمی کند، به همین دلیل است که آنها حتی نسبت به دستورات بانک مرکزی و مسئولان در پرداخت وام های خرد و قرض الحسنه کم توجه اند و سعی می کنند منابعی را که در دست دارند را در قالب وام های خرد از دست ندهند

بانکها همچنان به دنبال سود حداکثری از منابع خود هستند

سید مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرگزاری «بازار» راجع به علل کم توجهی سیستم بانکی به پرداخت وام های خرد و قرض الحسنه، گفت: از آنجایی که بانک ها به عنوان بنگاه های اقتصادی همیشه به دنبال کسب حداکثری سود از منابعی که در دست دارند هستند، بنابراین به هر شکل ممکن سعی می کنند برای رضایت مندی مشتریان و سهامداران خود به طرق مختلف کاری کنند که پول را در چرخه ای بکارگیرند که بازگشت پرسودی را داشته باشد، در چنین شرایطی وقتی می بینند نرخ سود بانکی چنگی به دل نمی زند تمام تلاش خود را برای کسب سودآوری بالا بکار می گیرند.

وی با بیان اینکه نرخ پایین سود بانکی انگیزه ای برای پرداخت وام های خرد را در بانکها ایجاد نمی کند، اظهارداشت: به همین دلیل است که آنها حتی نسبت به دستورات بانک مرکزی و مسئولان در پرداخت وام های خرد و قرض الحسنه کم توجه اند و به اشکال مختلف سعی می کنند منابعی را که در دست دارند را در قالب وام های خرد از دست ندهند، زیرا سپرده های مردمی را در بازار هایی بکار می گیرند که سود قابل توجهی نصیبشان شود. رویکردی که با فلسفه وجودی فعالیت بانک منافات دارد زیرا بانکها به عنوان واسطه گر بین سپرده گذار و تسهیلات گیرنده بایستی کار کند و فقط به دنبال منافع خود نباشند.

معمولا وقتی نرخ سود بانکی با نرخ تورم فاصله زیادی دارد مردم برای دریافت وام که به نفع آنهاست مسابقه می گذارند اقدامی که در مقابل، بانک ها نیز با ترفندهای زیرکانه مختلف متقاضیان وام را در پرداخت آن همراهی نمی کنند

محدود شدن پرداخت وام بانکی به دلیل نرخ پایین سود

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: معمولا وقتی نرخ سود بانکی با نرخ تورم فاصله زیادی دارد مردم برای دریافت وام که به نفع آنهاست مسابقه می گذارند اقدامی که در مقابل، بانک ها نیز با ترفندهای زیرکانه مختلف متقاضیان وام را در پرداخت آن همراهی نمی کنند چرا که خروچ پول از سیستم بانکی در چنین شرایطی به زیان آنها تمام می شود. حال که بانک مرکزی به بانکها دستور می دهد؛ سیستم بانکی متقاضیان وام های خرد را در پرداخت وام همراهی کند، معمولا این دستورات بیشتر در حد بخش نامه و دستورالعمل باقی می ماند چرا که بانکها در این زمینه همچنان کار خودشان را انجام می دهند و برای توجیه، مثلا کمبود منابع و … را بهانه می کنند.

وی ادامه داد: از آنجایی که بانک ها کار خودشان را خوب بلد هستند، بنابراین در زمانی که حتی از جایگاه های بالادست به آنها تکلیفی می شود، برای فرار از کار به شیوه های مختلف جاخالی می زنند چرا که نمی خواهد منابعی که در دست دارند به صورت وام خرد یا قرض الحسنه از بانک خارج شود. البته بانکها نیز تا حدی مشکلات خود را دارند اما به نظر می رسد به جای دستور به بانکها برای پرداخت وام به مردم اقتصاد کشور باید درست شود، تورم کاهش و جلو رشد نقدینگی گرفته شود، چرا که زمانی اقتصاد بر ریل رشد و رونق می نشیند و تورم نزولی می شود، دست بانکها هم برای پرداخت وام به مردم بیشتر باز می شود زیرا پول به جای اینکه به بازارهای موازی برود به بانکها می آید.

بانک مرکزی: موضوع تأمین مالی خرد و قرض‌الحسنه هم به صورت تکلیفی و هم غیر تکلیفی مسئولیت شبکه بانکی را در حوزه اقتصاد سنگین‌تر می‌کند اما تاکید ما بر پرداخت این تسهیلات به مردم در کمترین زمان و با بیشترین رضایت است

برنامه بانک مرکزی برای پرداخت غیر حضوری وام های خرد

بنا به این گزارش، بحث پرداخت وام های خرد از سوی بانکها به مردم در دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفته است اما با وجودی که هم رئیس کل بانک مرکزی و هم وزیر اقتصاد بر پرداخت آن تاکید دارند ولی خیلی ها همچنان نمی توانند به این نوع وام ها دست یابند. اخیرا نیز رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد: برنامه بانک مرکزی و شبکه بانکی توسعه تسهیلات خرد و قرض الحسنه با به‌کارگیری ابزارهای نوین و غیرحضوری است.

به گفته فرزین نظام بانکی به دلیل اینکه بار اصلی تأمین مالی کشور را بر عهده دارد تحت فشار است. همچنین موضوع تأمین مالی خرد و قرض‌الحسنه هم به صورت تکلیفی و هم غیر تکلیفی مسئولیت شبکه بانکی را در حوزه اقتصاد سنگین‌تر می‌کند اما تاکید ما بر پرداخت این تسهیلات به مردم در کمترین زمان و با بیشترین رضایت است.

با این وجود به‌ کارگیری ابزارهای نوین فناورانه که تمام مراحل دریافت خدمت به صورت غیرحضوری ارائه شود، می‌تواند گامی مهم در ارائه خدمات سریع و آسان به جامعه باشد و این خدمت باید در تمامی شبکه بانکی فراگیر شود. بنابراین استفاده از ابزارهای الکترونیک مانند سفته الکترونیک نیز می‌تواند در این زمینه برای بانک‌ها و مشتریان راهگشا باشد.