بازار؛ گروه بین الملل: مذاکرات روند صلح و دستیابی به یک توافق میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان همچنان یکی از موضوعات حل نشده در قفقاز جنوبی است که بعید به نظر می‌رسد با این روند تا قبل از پایان سال جاری میلادی به نتیجه برسد.

وضعیت ناپایدار ارمنستان و شرایط داخلی این کشور و همچنین مواضع جمهوری آذربایجان و تعیین شروط نوشته شده و گاها اعلام نشده از سوی دیگر موجب شده تا دستیابی به یک توافق صلح از سوی این دو کشور قفقاز جنوبی با مشکل مواجه شوند و به‌رغم اظهاراتی که برای رسیدن به این توافق تا قبل از پایان سال ۲۰۲۳ مطرح کردند،‌ کماکان چشم‌انداز روشنی را نمی‌توان برای آن‌ها متصور شد.

روز پنجشنبه دولت‌های ایروان و باکو در بیانیه‌ای مشترک بار دیگر بر تمایل خود برای عادی سازی روابط و همکاری در راستای امضای یک توافق صلح بر اساس حق حاکمیت و یکپارچگی قلمرو تاکید کردند.

به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، دو کشور همچنین توافق کردند تا ۳۲ سرباز ارمنی در ازای دو سرباز جمهوری آذربایجان آزاد شوند.

دبیر شورای امنیت ارمنستان اعلام کرد، ایروان آماده است تا توافق صلحی را با جمهوری آذربایجان پیش از پایان سال جاری میلادی یا بلافاصله پس از آن امضا کند.

«الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان اخیرا در اظهاراتی تاکید کرد باکو خواهان جنگ با ایروان نیست و باید در این زمینه تضمین‌هایی وجود داشته باشد، اما به‌رغم این‌که اصول معاهده صلح تنظیم و به ارمنستان ارسال شده، همچنان آن‌ها در این مسئله سکوت کرده‌اند و به نظر می‌رسد ارمنستان در حال نزدیک‌شدن به پذیرش این شروط است.

در همین زمینه، شارل میشل، رئیس شورای اروپا از توافق جدید ارمنستان و جمهوری آذربایجان به عنوان «یک گام بزرگ» استقبال کرد.

اگرچه گفتگوهای صلح میان ایروان و باکو در ماه‌های گذشته که به طور جداگانه توسط روسیه، اتحادیه اروپا و آمریکا برگزار شده، پیشرفت چندانی نداشته است اما رهبران ارمنستان و جمهوری آذربایجان ابراز امیدواری کرده‌اند که توافقنامه صلح جامع میان دو کشور تا پایان سال میلادی امضا شود.

در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «ریچارد کوزلاریچ» مدیر اندیشکده علوم و سیاست‌گذاری انرژی در دانشگاه جرج میسون، مدیر موقت برنامه سیاست عملیات صلح (POPP ) و سفیر پیشین آمریکا در جمهوری آذربایجان انجام داده که در ادامه می آید.

*جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام کرده اند به زودی توافق صلحی بین آنها برای مبادله اسرا و عادی سازی روابط سیاسی انجام خواهد شد. چه دلایلی باعث حصول توافق احتمالی میان آنها شده است؟

مذاکرات اخیر ارمنستان و جمهوری آذربایجان بدون واسطه انجام شد به این معنی که مهمترین دلیل توافق صلح، رسیدن رهبران آنها به این درک است که جنگ نتیجه ای جز ویرانی برای طرفین ندارد و منابع را هدر می دهد. قبلا مواضع تند رئیس جمهور آذربایجان مانع از توافق صلح بود اما اکنون جمهوری آذربایجان در مذاکرات میان دو کشور دست برتر را دارد و از طرفی دولت ایروان از موضع قوی برخوردار نیست و می توان به توافق صلح میان آنها امیدوار بود. هرچند تنش میان این دو کشور ادامه خواهد داشت و در آینده نیز شاهد چنین تنش هایی خواهیم بود.

*به نظر می رسد جمهوری آذربایجان در شرایط فعلی از مواضع ابتدایی خود پس از جنگ قره باغ در سال ۲۰۲۰ کوتاه آمده باشد. کاهش حمایت اسرائیل از باکو در نتیجه جنگ غزه و افزایش حمایت امریکا و فرانسه از ارمنستان از دلایل این موضوع عنوان می شود. ارزیابی شما چیست؟

من با این ارزیابی موافقم زیرا یکی از مهمترین دلایل تنش میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان حضور بازیگرانی چون ترکیه، آمریکا، اسرائیل، فرانسه، روسیه، و نیز اثرگذاریهای ایران در اطراف خود و … است. با کاهش دخالت های بیرونی می توان به توافق صلح میان آنها امیدوار بود.

ترکیه همواره خواهان مسیر زمینی به آذربایجان و از آنجا به شمال ایران و آسیای مرکزی است. اما اگر توافق صلح میان ارمنستان و آذربایجان اجرا شود بحث این کریدور دوباره مطرح خواهد شد زیرا جمهوری آذربایجان بر اجرای آن تاکید دارد

*پس از موضع گیری های اولیه در خصوص احداث کریدور زنگزور و مخالفت شدید ایران، باکو و آنکارا به ارتباط از طریق ایران رضایت داده اند. به نظر شما ممکن است موضوع کریدور زنگزور بار دیگر از سوی آنها مطرح شود؟

ترکیه همواره خواهان مسیر زمینی به آذربایجان و از آنجا به شمال ایران و آسیای مرکزی است. اما اگر توافق صلح میان ارمنستان و آذربایجان اجرا شود بحث این کریدور دوباره مطرح خواهد شد زیرا جمهوری آذربایجان بر اجرای آن تاکید دارد.

*کاهش حمایت روسیه از ارمنستان باعث شده تا نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان خواهان تجدیدنظر در توافقات مرزی با روسیه نیز بشود. حتی سخنانی در خصوص خروج از پیمان امنیت جمعی از سوی ایروان مطرح شده بود. به نظر شما این اقدامات عملی خواهد شد؟ اگر چنین شود چه دلالت هایی برای ایران دارد؟

درست است که روسیه اکنون درگیر جنگ اوکراین بوده و نسبت به گذشته کمتر می تواند به حوادث منطقه ای واکنش نشان دهد، اما ارمنستان توانایی ایجاد تنش با دیگر کشورهای منطقه از جمله روسیه و ایران در مورد توافقات مرزی را ندارد. بنابراین این اظهارات لفاظی بیش نیست.

نمی توان در مورد شرایط منطقه در آینده ای نزدیک صحبت کرد هرچند به طور قطع از نفوذ روسیه در این منطقه کاسته خواهد شد

*با توجه به کاهش نفوذ روسیه در قفقاز، تحولات آتی این منطقه و تاثیر آن بر ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟

اکنون ما شاهد چند بحران در منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی هستیم. جنگ روسیه با اوکراین که همچنان ادامه دارد، درگیری ارمنستان و آذربایجان و جنگ غزه. بنابراین نمی توان در مورد شرایط منطقه در آینده ای نزدیک صحبت کرد هرچند به طور قطع از نفوذ روسیه در این منطقه کاسته خواهد شد.